‘Preconceptiezorg essentieel voor kansrijke start voor elk kind’

18 april 2019

‘Een goede start is cruciaal voor elk mensenleven. Zo’n start vereist dat ouders gezond aan een zwangerschap beginnen.  Preconceptiezorg levert een essentiële bijdrage aan de Kansrijke Start van een kind. Verloskundige zorgverleners moeten hun verantwoordelijkheid nemen en collega’s alert maken op het belang van preconceptiezorg en het gebruik van de Preconceptie Indicatie Lijst (PIL).’ Dit pleitte Annemarie Mulders, gynaecoloog-perinatoloog, tijdens het 22^ste Nederlands-Vlaams Doelencongres Infertiliteit Gynaecologie en Obstetrie dat op woensdag 3 april plaatsvond.  ‘Alleen zo leveren ook wij hieraan een bijdrage. Praktisch wordt dan voorgesteld dat alle zorgverleners aan iedere vrouw van vruchtbare leeftijd in de spreekkamer gewoon gaan vragen of ze het komende jaar misschien zwanger wil worden’.

Halverwege 2018 is de PIL verschenen als onderdeel van de Preventieagenda voor de Geboortezorg 2018 – 2022 ‘Samen aan de start voor een beter Nederland’. De PIL sluit tevens aan bij het in het najaar 2018 door Minister Hugo de Jonge (VWS) gelanceerde Actieprogramma Kansrijke Start. Inmiddels is bekend hoe belangrijk preventie vooral ook voorafgaand aan de zwangerschap is. Hieronder een korte samenvatting van het betoog van dr. Mulders.

Voor verloskundige zorgverleners is het bekend dat een zo goed mogelijke start voor een kind leidt tot een gezonder en gelukkiger leven in deze en de volgende generaties. Preconceptiezorg zal bijdragen aan preventie van ziekte en toename van gezondheid. Samenwerkingsafspraken over het leveren van preconceptiezorg zijn essentieel. Op initiatief van College Perinatale Zorg (CPZ) zijn deze samenwerkingsafspraken, de PIL, ontwikkeld door een multidisciplinaire werkgroep. De PIL is gebaseerd op de in 2015 opgestelde definitie van preconceptiezorg: zorg die zich richt op risico-identificatie van de gezondheid van aanstaande ouders en het toekomstige kind. Binnen de PIL ligt de nadruk vooral op identificatie vóórafgaand aan de conceptie.

De PIL stelt uitdrukkelijk dat alle zorgverleners betrokken bij de hele gezondheidszorg aan vrouwen (en mannen) in de vruchtbare levensfase de verantwoordelijkheid hebben hen te informeren over het belang van preconceptiezorg. Met alle zorgverleners worden vanuit dit concept medische en paramedische professionals bedoeld; te denken valt aan tandartsen, medisch-specialisten, jeugdartsen, diëtisten, verpleegkundigen etc.

Het is belangrijk om te realiseren dat de verloskundig zorgverleners vaak niet als eerste de preconceptionele risicofactoren identificeren. Zij hebben echter professioneel gezien, voor een kansrijke start van een kind, wel de verantwoordelijkheid om mede-zorgverleners op de noodzaak van preconceptiezorg te wijzen. 

Voor het ontwikkelen van de PIL is gebruik gemaakt van bestaande kwaliteitsdocumenten zoals inter- en nationale richtlijnen, rapporten en zorgstandaarden. De afspraken met betrekking tot de ziektebeelden zijn praktisch beschreven voor de genoemde onderwerpen. Per ziektebeeld en de specifieke risicofactor hierbij, wordt een zorgverlener aangewezen die deze risicofactor identificeert en vervolgens minimaliseert. 

Nu de PIL gepubliceerd is en aangeboden aan alle relevante beroepsgroepen, moet het nu komen tot implementatie van de richtlijn. Er is al afgestemd dat de PIL zal worden opgenomen in de Zorgstandaard Integrale Geboortezorg (ZIG). Maar daarmee is de implementatie van de PIL nog niet geborgd. Implementatie vraagt om een gericht stappenplan. Er moet onder meer aandacht komen voor het belang van preconceptiezorg, zowel bij de aanstaande zwangere als bij de zorgverlener. Ook moet de vergoeding van Preconceptiezorg goed geregeld worden en moeten de (a.s.) ouders goed worden voorgelicht. Inmiddels zijn de medische onderwerpen uit de PIL inmiddels verwerkt in twee bestaande, succesvolle websites voor (a.s.) ouders met een kinderwens via de websites www.strakszwangerworden.nl en www.zwangerwijzer.nl. Momenteel worden deze websites verder aangepast op de arbeidsgerelateerde en leefstijlfactoren uit de PIL.