Commissiedebat zwangerschap & geboorte

19 oktober 2023

Op dinsdag 10 oktober vond het commissiedebat zwangerschap en geboorte plaats. De Kamer vroeg onder andere aandacht voor de eigen bijdrage in de kraamzorg, de capaciteitsproblemen in de geboortezorg en de 45-minutennorm. Ook werden er zorgen geuit over de mogelijke sluiting van de afdeling verloskunde in ziekenhuis Zoetermeer.

Eigen bijdrage kraamzorg

De heer Kwint (SP) vroeg aandacht voor het feit dat kraamzorg vooral door arme gezinnen minder wordt afgenomen vanwege de eigen bijdrage. Terwijl er ook bekend is uit onderzoek dat gezinnen die minder kraamzorg afnemen later in het jaar vaak meer medische kosten maken. Er werd gevraagd om de eigen bijdrage te schrappen om ouders met een laag inkomen ook meer rust en begeleiding te gunnen.


Minister Kuipers gaf hierop aan dat het nog de vraag is of de eigen bijdrage zou moeten worden geschrapt. Hij gaf aan dat er een pilot in Limburg heeft gelopen waarin gezinnen in een kwetsbare positie de eigen bijdrage niet hoeven te betalen. De uitkomsten van de pilot worden in het najaar verwacht en een eventuele beslissing over de eigen bijdrage in de kraamzorg is vervolgens aan een volgend kabinet.

Capaciteitsproblemen in de geboortezorg

Ook gaf de heer Kwint aan dat het niet vreemd is dat er een groot tekort is aan kraamverzorgenden omdat zij veel te weinig verdienen. De minister gaf hierop aan dat het tekort aan kraamverzorgenden meer redenen heeft dan alleen het salaris maar dat er ook zaken spelen als professionele autonomie, zeggenschap en ontwikkelmogelijkheden. Om personeel te behouden en afspraken te maken over salarissen zijn allereerst de werkgevers aan zet. Binnen het programma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg & welzijn (TAZ) ondersteunt VWS hen om een beweging richting goed werkgeverschap te maken. Daarbij is het ook goed dat ZN en het bestuurlijk overleg geboortezorg momenteel onderzoek laten doen naar de loonontwikkeling in de kraamzorg.


De heer van Houwelingen (FVD) en de heer Van der Staaij (SGP) uitten hun grote zorgen nadat er een petitie is aangeboden aan de Kamer door bezorgde mensen over de mogelijk sluiting van de afdeling verloskundige in het ziekenhuis in Zoetermeer. Minister Kuipers gaf aan dat het belangrijk is dat er kwalitatief goede geboortezorg wordt geboden op elk moment dat nodig is, en dat het daarom heel belangrijk is om de onderzoeken af te wachten naar de geboortezorg in Zoetermeer en omgeving. Zo loopt er bijvoorbeeld een onderzoek naar de impact op de geboortezorg als er in Zoetermeer geen bevallingen meer kunnen plaatsvinden.

45-minutennorm

Minister Kuipers gaf aan dat het belangrijk is dat kwalitatief goede acute zorg voor iedereen toegankelijk is en dat de huidige 45-norm dit zorgbreed, en dus ook in de geboortezorg, niet waarborgt. Daarom wordt er momenteel gezocht naar een alternatief, maar de norm wordt niet vervangen voordat er grondig gesproken is met patiëntenverenigingen, beroepsgroepen en het Zorginstituut en er een alternatief voorhanden is voor verloskunde, maar ook voor andere aandoeningen. De Kamer heeft op dit moment de besluitvorming om tot nieuwe normen te komen controversieel verklaard, dus momenteel worden hier geen besluiten over genomen en is dit aan een volgend kabinet.

Babysterfte en Kansrijke start

Meneer van de Staai gaf in het debat aan dat hij erg blij is dat er op het gebied van babysterfte stappen zijn gezet en dat het er niet meer zo dramatisch voor staat als in 2011. Hij zei blij te zijn met het programma Kansrijke Start, omdat hiermee veel meer aandacht is gekomen voor een goede leefomgeving: stabiel gezin, gezonde leefstijl en vroegsignalering in de eerste levensfase van kinderen. Minister Kuipers zei dat hij inderdaad blij is dat er richting 2015 verbeteringen zijn geweest vanaf 2011, maar dat we zouden willen dat deze verbeteringen verder doorzetten en dat Nederland , gezien onze geografie en expertise, de laagste babysterfte van Europa zouden moeten hebben. Kuipers: “sinds 2015 zijn de cijfers ongeveer stabiel, maar we zitten absoluut niet op het laagste niveau van Europa. Dat heeft alles te maken met opzoeken van de samenwerking en vorming van samenwerkingsverbanden. Daarom ben ik ook blij met de verloskundige samenwerkingsverbanden, met de prachtige voorbeelden die er zijn, maar ook met de gesprekken in de acute zorgregio’s over hoe we dat optimaal doen”.

Wil je meer lezen? Hier vind je het conceptverslag van het debat Zwangerschap en geboorte.


Lees ook

9 september 2025

Verkiezingen 2025: standpunten geboortezorg

Standpunten politieke partijen over geboortezorg (Verkiezingsprogramma’s 2025) In aanloop naar de verkiezingen van 2025 hebben vrijwel alle politieke partijen aandacht besteed aan geboortezorg en aanverwante thema’s in hun programma’s. Om geboortezorgprofessionals, beleidsmakers en andere belangstellenden snel inzicht te geven in de belangrijkste verschillen en overeenkomsten, is hieronder een samenvatting opgenomen. Het overzicht is neutraal opgesteld en bundelt de thema’s die relevant zijn voor de praktijk van verloskundigen, gynaecologen, kraamverzorgenden en jeugdgezondheidszorg. Kraamzorg en kansrijke start Veel partijen benoemen expliciet het belang van kraamzorg. De ChristenUnie wil met zorgverzekeraars een plan opstellen zodat geen enkel gezin zonder kraamzorg hoeft te starten. NSC garandeert behoud van kraamzorg, maakt salarissen marktconform vanuit het budget wijkverpleging en schaft de eigen bijdrage af. Ook de SGP en de SP pleiten voor het afschaffen van de eigen bijdrage en voor investeringen in kraamzorg. De partijen benadrukken dat goede begeleiding rond geboorte en in de eerste levensweken cruciaal is voor een kansrijke start. Daarnaast besteden meerdere partijen aandacht aan preventie en de eerste duizend dagen. Zo wil de ChristenUnie programma’s tegen onbedoelde zwangerschappen uitbreiden, terwijl Volt inzet op begeleiding van kwetsbare ouders en laagdrempelige ondersteuning bij mentale klachten en middelengebruik. Het CDA koppelt de 1000-dagen-aanpak aan scholen, kinderopvang en jeugdgezondheidszorg. Deze accenten onderstrepen dat preventie en vroegtijdige ondersteuning steeds meer als sleutel worden gezien voor een gezonde start. Regionale en acute geboortezorg Een breed gedeelde zorg onder partijen is het behoud van regionale ziekenhuizen en spoedvoorzieningen, inclusief verloskunde. BBB stelt voor een fonds op te richten om streekziekenhuizen financieel te ondersteunen en wijst op het belang van functies als spoedverloskunde en IC. NSC ziet niet-complexe ziekenhuiszorg, zoals veel bevallingen en spoedzorg, als doelmatig op regionale schaal en pleit voor behoud van streekziekenhuizen. Ook de PVV, GL-PvdA en PvdD kiezen voor beschikbaarheidsfinanciering en behoud van verloskamers in streekziekenhuizen. FVD gaat verder door gesloten ziekenhuizen te willen heropenen. Het CDA en de VVD leggen accenten bij het concentreren van hoog-complexe zorg, maar zien laag-complexe zorg juist in de regio. De rode draad: geboortezorg moet overal bereikbaar en beschikbaar blijven. Marktwerking en financiering Veel partijen willen marktwerking en financiële prikkels in de zorg terugdringen. De SP kiest voor een volledig publiek zorgstelsel, zonder private equity of winstuitkering. GL-PvdA wil het winstverbod aanscherpen en optreden tegen commerciële ketens die de huisartsenzorg overnemen. Ook de ChristenUnie en NSC zijn kritisch op investeerders in de eerstelijnszorg. De PvdD spreekt expliciet uit dat zorg geen markt is, maar een basisvoorziening. CDA en SGP laten wel ruimte voor private financiering, maar onder strikte voorwaarden. Het debat over de rol van markt en geld in de zorg speelt daarmee een grote rol in de verkiezingsprogramma’s. Eerstelijnszorg en gezondheidscentra Partijen benadrukken het belang van samenwerking in de eerste lijn. CDA, GL-PvdA, NSC en VVD zien gezondheidscentra en buurtgerichte zorg als oplossing om huisartsen, wijkverpleegkundigen en kraamzorg beter te laten samenwerken. SP en FVD leggen nadruk op versterking van de huisartsenzorg zelf: minder bureaucratie, meer tijd en steun voor praktijkhouderschap. Deze inzet raakt direct de geboortezorg, waar samenwerking tussen verloskundigen, huisartsen en jeugdgezondheidszorg essentieel is. Prenatale screening en ethiek De verschillen tussen partijen zijn hier groot. De ChristenUnie en SGP willen screening beperken en vooral inzetten voor gezondheid van moeder en kind, niet voor selectie. Zij zijn kritisch op de NIPT als standaard onderdeel van zorg en benadrukken bescherming van ongeboren leven. JA21 noemt abortus een belangrijk recht, maar wil wel het debat over de termijn voeren. Deze standpunten raken de counseling en voorlichting die geboortezorgprofessionals geven. Keuzevrijheid bij bevallen De PvdD benadrukt nadrukkelijk dat de keuzevrijheid van de zwangere centraal staat. Bevallen thuis of in het ziekenhuis moet altijd een optie zijn, en nooit noodgedwongen door een tekort aan verloskamers. Ook pleit de partij voor het afschaffen van de eigen bijdrage bij poliklinische bevallingen. Daarmee brengt de PvdD een duidelijke visie op autonomie in de geboortezorg. Vruchtbaarheidszorg en nazorg Vruchtbaarheidszorg, kleinschalige geboortecentra en doula-begeleiding krijgen vooral aandacht bij de PvdD. De partij wil deze voorzieningen toegankelijk maken via het basispakket en ook perinatale nazorg en lactatiekundige begeleiding structureel vergoeden. Andere partijen benoemen vruchtbaarheidszorg niet expliciet, maar raken het thema indirect via bredere pakketdiscussies of via hun visie op passende zorg. Vrouwengezondheid Meerdere partijen wijzen op achterstanden in de zorg voor vrouwen. Volt wil de Nationale Strategie Vrouwengezondheid uitbreiden, met aandacht voor aandoeningen zoals endometriose. Het CDA pleit voor meer aandacht in medische opleidingen. SP en VVD leggen nadruk op snellere diagnosen en beter onderzoek naar vrouw-specifieke aandoeningen. Deze focus sluit aan bij de roep vanuit het veld om gendersensitieve zorg. Passende zorg en pakketkeuzes Het vraagstuk van passende zorg speelt bij meerdere partijen. ChristenUnie en JA21 willen dat bewezen effectieve behandelingen leidend zijn voor opname in het basispakket en vinden dat zorg soms ook moet gaan over “niet doen”. VVD en NSC benoemen expliciet dat keuzes nodig zijn om het pakket betaalbaar te houden. Dit raakt geboortezorg bijvoorbeeld bij prenatale diagnostiek, kraamzorg en vruchtbaarheidszorg. Digitalisering en gegevensuitwisseling Een terugkerend thema is het verbeteren van gegevensuitwisseling tussen zorgverleners. CDA wil een Nationaal Zorgplatform met open standaarden. VVD pleit voor een systeem waarbij gegevens standaard gedeeld worden tenzij de patiënt bezwaar maakt. SGP wil een landelijke voorziening met nadruk op patiëntregie. Voor geboortezorgprofessionals, die vaak met meerdere disciplines samenwerken, is dit een belangrijk speerpunt. Arbeidsmarkt en werkdruk Tekorten aan professionals en hoge werkdruk zijn een breed gedeeld probleem. SP wil betere salarissen en minder bureaucratie. CDA en SGP zetten in op specialisten in loondienst en meer scholingsmogelijkheden. VVD wil huisartsen ondersteunen met praktijkruimte in regio’s met tekorten. Deze maatregelen raken ook de geboortezorg, waar de werkdruk en het behoud van professionals grote uitdagingen zijn. Conclusie Hoewel de accenten verschillen, is duidelijk dat geboortezorg voor vrijwel alle partijen een belangrijk thema is. Partijen zijn het eens over het belang van kraamzorg, een kansrijke start en bereikbare acute zorg in de regio. De verschillen zitten vooral in de rol van marktwerking, de visie op prenatale screening en de mate waarin keuzevrijheid van ouders centraal staat. Voor geboortezorgprofessionals is het waardevol dat deze thema’s expliciet op de politieke agenda staan. Dit overzicht helpt om de standpunten snel te vergelijken en beter te begrijpen welke richting partijen op willen met de zorg rond zwangerschap en geboorte.
4 september 2025

Samen Groeien 010: inzichten, verhalen en tools voor betere zorg in de eerste 100 + 1000 dagen

Hoe kun je (aanstaande) ouders in kwetsbare omstandigheden écht goed ondersteunen vanaf de kinderwens tot in de peutertijd? Het Rotterdamse...
4 september 2025

Vernieuwde brochure Stille Levens biedt ouders en professionals houvast bij keuzes rond onderzoek na babysterfte

Wanneer een baby overlijdt, worden ouders in korte tijd geconfronteerd met ingrijpende keuzes. Eén daarvan is of zij onderzoek willen...