Prof. dr. Arie Franx neemt afscheid van het CPZ bestuur: “Misschien moet de zorg niet voor iederéén beter worden”

9 februari 2022

Arie Franx is als hoogleraar Verloskunde verbonden aan het Erasmus MC. Sinds 2016 maakte hij deel uit van het CPZ bestuur. Nu zijn tweede termijn er zo goed als op zit, geeft hij het stokje door aan Guid Oei.

SvA; Het CPZ bestaat nu zo’n 10 jaar. Wat hebben we in die jaren met elkaar bereikt?

AF: Het antwoord op die vraag bestaat uit twee delen. Als we kijken naar de organisatie van de geboortezorg en het proces dat we met elkaar georganiseerd hebben, dan kan ik niet anders dan trots zijn: we hebben zwaar ingezet op de samenwerking tussen de disciplines en dat begint echt op te leveren. De VSV hebben zich ontwikkeld en verbindingen met het sociaal domein en andere zorgdomeinen zijn tot stand gekomen. Het bestuur zelf is onder leiding van Geri Bonhof een professioneel bestuur geworden. Toen ik aantrad, 6 jaar geleden, was dit nog een vechttafel. Inmiddels is daar geen sprake meer van. Ik zie een professioneel, strak geleid bestuur en een professioneel en zeer kundig bureau.

meer inzetten op preventie en de verbinding met het sociaal domein

Maar als we nu de organisatie en het proces even laten voor wat het is en inzoomen op het beoogde resultaat, dan ben ik minder positief. We werken immers met elkaar aan een centraal doel: het verminderen van vermijdbare perinatale morbiditeit en mortaliteit. Uit de laatste Perinedcijfers  blijkt een stagnatie van die daling. De daling heeft niet doorgezet. Waarom is dat niet verder verbeterd? Ik denk ten eerste dat we veel meer moeten inzetten op preventie en de verbinding met het sociaal domein. We weten steeds meer over het belang en de kwetsbaarheid van die hele vroege zwangerschap. Dáár moeten we verder ontwikkelen. Ten tweede geloof ik sterk dat het resultaat te verbeteren is als het commitment van de deelnemende partijen aan de gezamenlijke opdracht groter wordt. Het construct dat we nu kennen, “zonder last en mét ruggespraak”, heeft wellicht zijn langste tijd gehad. Misschien móeten we wel naar een systeem waarbij de bestuursleden “met last” aantreden. Dit tijdsgewricht en de urgentie van onze opdracht vraagt om een stevig commitment; juist ook van de klassiek georiënteerde monodisciplinaire koepelorganisaties.

SvA; Over die urgentie gesproken, welk zorgprincipe is momenteel leidend voor de geboortezorg?

AF: Er zit een uitdaging rond de verschillende programma’s of initiatieven die de afgelopen jaren gelanceerd zijn voor de zorg. We moeten er voor uitkijken dat de verschillende uitgangspunten niet met elkaar gaan concurreren; Juiste Zorg op de Juiste Plaats, Passende Zorg, Houdbare Zorg, Samen Beslissen, Waardegedreven Zorg…. Deze programma’s overlappen sterk en zouden moeten convergeren in één gezamenlijke innovatiestrategie, want ze adresseren allemaal dezelfde  uitdagingen van deze tijd: Meer vraag, meer mogelijkheden, meer maatwerk aan de hand van wat voor de (aanstaande) ouders belangrijk is, de vergrijzing en de personele, maatschappelijke en financiële houdbaarheid van de zorg. Het is de kunst om met grote lenigheid naar deze uitdagingen te kijken en met elkaar oplossingen en vooral balans te zoeken.

SvA: Heeft corona de balans opgeheven?

AF: Corona heeft ons geholpen om de zwakke plekken in het systeem te laten zien. Door corona is het hele systeem onder grotere druk gekomen. We kunnen niet anders dan nu slimmere keuzen maken. Kunnen we met slimmere keuzen niet dezelfde of betere uitkomsten bereiken? Ik noem een voorbeeld: Inleiden. In Nederland wordt een bevalling relatief vaak ingeleid. Wat hebben we daar nu mee bereikt? Heeft het geleid tot een betere gezondheid? Betere uitkomsten? Ik vind dat we daar echt veel meer over moeten willen weten. Een inleiding vraagt aanzienlijk meer personele capaciteit dan een spontaan beginnende bevalling en is voor veel vrouwen helemaal niet fijn. Dan zouden we toch op zijn minst moeten wéten of het leidt tot betere gezondheidsuitkomsten.

SvA: Slimmere keuzes over de gehele linie?

AF: Ja. Of eigenlijk: misschien wel niet over de gehele linie. Misschien moet de zorg niet voor iederéén beter worden. In Nederland zijn de beschikbaarheid,  toegankelijkheid en kwaliteit van de zorg gewoon goed. Als we naar babysterfte kijken, dan zien we dat vroeggeboorte en baby’s met een laag geboortegewicht vooral in bepaalde bevolkingsgroepen voorkomen. Leefstijl is een probleem. Armoede is een probleem. Ik pleit voor gerichte verbetering van de zorg voor juist de groepen met slechtere kansen op gezondheid. Gezondheidsverschillen moeten ook in de geboortezorg veel meer richtpunt worden van de aanpak.

We kunnen ook op dit punt een les leren van Covid-19. In “kansarme” wijken is groter onbegrip en meer wantrouwen t.o.v. de coronavaccinaties. Dit levert een directe kwetsbaarheid op. Mijn stad, Rotterdam, is goed voor 25% van de IC-opnamen van zwangere vrouwen. Deze vrouwen komen vooral uit de kwetsbare groepen. Corona laat ons haarfijn zien wat we beter moeten doen. De zorg moet beter inspelen op sociaaleconomische factoren.

De tijd van ‘ja’, maar’ moet nu echt voorbij zijn. We moeten ‘ja, want’ gaan doen.

SvA: Tot slot. Wat is je wens voor het CPZ-bestuur?

AF: Die jarenlange bestuurlijke strijd tussen monodisciplinaire branchepartijen? Hou er eens mee op. In de regio’s wordt heel goed samengewerkt. Binnen veel VSV’s weet men elkaar echt goed te vinden. Het CPZ-bestuur moet de landelijke afspiegeling zijn van deze samenwerking. Ik zie geen enkele reden om daar niet naar te acteren. Er zit een prachtig (geleid) bestuur, met bijzonder veel individuele kwaliteit. Er hoeft onderling geen wantrouwen mee te zijn. De tijd van ‘ja’, maar’ moet nu echt voorbij zijn. We moeten ‘ja, want’ gaan doen.

———————————-

Sabine van Aken, feb 2020