‘Het is echt lastig dat je zo weinig basisinformatie hebt’

Eind april meldde de eerste Oekraïense zwangere zich bij Lianne Zondag van verloskundige praktijk ‘de Toekomst’ in de regio Geldermalsen. Lianne probeert haar weg te vinden in deze nieuwe situatie.  

“In onze regio zijn twee locaties waar vluchtelingen uit Oekraïne worden opgevangen. Een contactpersoon van de gemeente heeft contact met ons gelegd; er kwam een zwangere vrouw aan. Bij het eerste consult kwam een vrijwillige tolk mee, een Oekraïense dame die hier al een tijd woont en goed Nederlands spreekt. Dat was heel fijn, want wat me opviel was dat deze mevrouw echt geen woord Duits of Engels sprak. Zonder tolk was het heel moeizaam geworden, en onprettig voor haar, omdat ze dan helemaal niets kan vertellen.”

Overal achter komen
“Deze mevrouw is 34 jaar en zwanger van haar achtste kind. De start was even lastig, want wij hadden heel andere informatie vanuit de gemeente gekregen dan uiteindelijk het verhaal was. Het kostte veel moeite om overal achter te komen, daar was ik veel tijd aan kwijt. Het eerste waar ik naar heb gevraagd, zijn de praktisch verloskundige dingen: hoe ver denk je zwanger te zijn, welke controles heb je tot nu toe gehad? En toen ik erachter kwam dat ze al kinderen had, heb ik gevraagd of er complicaties zijn geweest in die zwangerschappen, omdat ze dan nu ook een verhoogd risico op bepaalde dingen zou kunnen hebben. Het regionale samenwerkingsverband van kraamzorg heeft per opvanglocatie een verdeling van organisaties gemaakt. Dus kraamzorg was gelukkig al geregeld.”

Controle in Oekraïne
“Ik dacht: Oekraïne, dat ligt naast Polen en Rusland, dat zijn landen waar over het algemeen eerder meer dan minder wordt gecontroleerd tijdens de zwangerschap. Mijn ervaring met Poolse dames is bijvoorbeeld dat ze bij een positieve test al meteen een echo willen, en anders naar Polen rijden om daar een echo te halen. Maar deze mevrouw was al 32 weken zwanger en die had nog geen enkele controle gehad, terwijl het nog geen oorlog was in het begin van haar zwangerschap. Is dat dan toeval of maakt het ook nog uit waar uit Oekraïne iemand vandaan komt? Of is het in Oekraïne toch weer anders dan in Polen? Ik ben er nog niet aan toegekomen om haar hiernaar te vragen.”

Weinig basisinformatie
“Iets wat normaal gesproken snel geregeld is, zoals bloedprikken, gaat nu moeilijker, want zo iemand is niet bekend in de Nederlandse basisadministratie, heeft geen BSN, geen verzekering. Iedereen werkt ten volste mee, het is mooi om te zien dat onderlinge samenwerkingen die al bestonden zich nu uitbetalen. Andere vluchtelingen, zoals Syriërs, zijn al veel meer ingeburgerd voordat ze in een gemeente worden geplaatst. En die nemen ook een begeleider vanuit Vluchtelingenwerk mee die hen goed kent en ons al wat meer informatie kan geven. Nu kwam er wel een tolk mee, maar die mensen kennen elkaar helemaal niet. Het is echt lastig dat je zo weinig basisinformatie hebt. Eigenlijk moesten we met deze mevrouw vanaf nul beginnen, en daar waren we niet op voorbereid. Ze stond ingepland bij mijn collega, die geen echo’s kon maken. Daar ben ik voor ingevlogen en uiteindelijk heb ik het consult afgemaakt.”

Systeem uitleggen
“Mijn ervaring met mensen uit andere culturen is dat ze niet weten hoe het systeem werkt. Als mensen gewend zijn om altijd een gynaecoloog te zien zorgt dat soms voor misverstanden of boosheid, omdat ze het idee hebben dat ze niet door de juiste persoon worden gezien. En als er dan ook nog een taalbarrière is, is het soms heel lastig om ze dat uit te leggen en ook te vertellen waar en wanneer ze aan de bel moeten trekken. Als ze dat niet op de goede plek doen, kunnen ze echt tussen de wal en het schip vallen. Dat moeten we zien te voorkomen.”

Het CPZ heeft vragen die leven op het vlak van opvang, zorgkosten, begeleiding tijdens de zwangerschap, bevalling, kraamtijd, communicatie en gezondheidsproblemen en risico’s verzameld en waar mogelijk voorzien van een antwoord.